Pierwszych pochówków dokonano tu już w 1641 r. - prawdopodobnie były to ofiary zarazy. Ten trop uwiarygadnia św. Roch, który chroni przed chorobami zakaźnymi. - Ale nie jest jedynym patronem tego miejsca, bo oficjalnie towarzyszą mu św. Sebastian i św. Rozalia. Ten pierwszy zachował się w wezwaniu kościoła, znajdującego się na cmentarzu, natomiast święta zniknęła z obu nazw i dziś przypominają o jej obecności tylko źródła historyczne - tłumaczy Juliusz Sętowski. W 1769 r. wzniesiono na nekropolii pierwsze grobowce murowane. Nie przetrwały do naszych czasów. Dziś najstarsze zachowane tu nagrobki pochodzą z połowy XIX wieku. Jeden z nich - pomnik Wincentego Wenitowskiego z 1853 r. - szczególnie warty jest odwiedzenia jako wyrazisty przykład dawnych mód cmentarnych (więcej o tym pomniku dalej). Patrząc pod tym kątem na nekropolię św. Rocha, można na niej znaleźć wiele przykładów na to, jak ważne było dla dawnych częstochowian, by piękno towarzyszyło im również po śmierci. Właśnie piękno, a nie wystawność, która dzisiaj zdaje się być pierwszym nakazem, przybierająca postać drogich marmurów na wysoki połysk.
Jest najczęściej odwiedzanym na cmentarzu św. Rocha. To zmarła w 1897 r. matka przeora Jasnej Góry o. Eugeniusza Rejmana. Legenda mówi, że wstała z grobu, by być na święceniach swojego syna, bo mu obiecała. To najokazalszy grobowiec na częstochowskich cmentarzach. Co więcej: przy tych rozmiarach posiada wszelkie zalety dzieła artystycznego. Szczególnie zwraca uwagę wyobrażenie postaci zmarłej z cechami portretowymi. Grobowiec wieńczy postać Chrystusa Miłosiernego. Całość jest dziełem rzeźbiarza Józefa Baltazara Proszowskiego.
Ma pomnik, który - jako jedyny z Częstochowy - trafił do przewodnika po polskich nekropoliach ''Cmentarze'' autorstwa Jana Kolbuszewskiego. Rzeźba wychodzi z geometrycznej formy obelisku i rozwija się w umowną postać ludzką z głową Chrystusa. Dzieło z około 1901 r. jest tak bliskie współczesnym kanonom, że można je śmiało datować na lata 60. XX wieku. Nawet liternictwo wygląda, jak wykonane wczoraj. Jedynie modlitewnie złożone, a pełne dramatyzmu ręce u podstawy obelisku są rzeczywiście modernistyczne. Przykład znakomitej pracy kamieniarskiej.
Jego nagrobek jest dowodem fascynacji modernizmu kulturami wschodu. Granitowy obelisk jest jakby żywcem przeniesiony z Egiptu. Pomnik został wzniesiony w 1891 r. i nie był konserwowany. Zdumienie budzi więc jego doskonały stan, razem z portretem zmarłego. Kazimierz Rompalski był miejscowym aptekarzem, który prowadził swój skład w latach 80. XIX wieku, po nim interes przejęli synowie. Rompalski reklamował się w prasie, że sprzedaje wyjątkowe wody zdrowotne.
Pochodzi z 1871 r. i jest bardzo pięknym przykładem zaistnienia na cmentarzu architektonicznego klasycyzmu. Delikatne dekoracje roślinne to dowód wytrawności rzemiosła kamieniarskiego. Pomnik wykonano w krakowskiej firmie Hochstein (na częstochowskich cmentarzach jest kilka nagrobków z tej pracowni). Rodzina Mężnickich przybyła z Węgier, mężczyźni byli muzykami jasnogórskimi. Leopold to dziadek Ludmiły Marjańskiej, wybitnej poetki urodzonej w Częstochowie.
Na dawnym prawosławnym cmentarzu w 1906 r. stanął grobowiec dziesięciu Rosjan, którzy polegli w starciu z członkami Organizacji Bojowej PPS pod Herbami. Żołnierze eskortowali wiezione pociągiem z Komory Celnej pieniądze i papiery wartościowe. Wśród poległych było dwóch generałów i pułkownik. Jeden z generałów, szef Brygady Straży Pogranicznej, został pochowany w tym grobie wraz z żołnierzami. Pomnik jest przykładem myślenia postromantycznego - ta skała obrobiona na kształt pojedynczych kamieni na stosie...
Jest przedziwny w swojej skromności. To ledwie obrobiona bryła granitu. Napis na niej wydaje się po prostu wyskrobany. Jedyny element cmentarnego splendoru to widoczna na górze kamienia wiązka jakiegoś zboża z brązu. Niestety, kłosy zostały utrącone (krzyż jest przypadkowy). Jełowicki był działaczem społecznym. Choć był właścicielem ziemskim w Sabinowie, nie zajmował się majątkiem. Robiła to jego żona (spokrewniona z Marią Dąbrowską). Zresztą pół majątku oddał bratu, gdy ten wrócił z Rosji. Jego pasją była kolej, był naczelnikiem stacji na linii Herby - Kielce, kierował też kolejową Kasą Pogrzebową.
Jest obecnie najstarszym na cmentarzu św. Rocha, pochodzi z 1853 r. Zmarły częstochowianin był żołnierzem gwardii Napoleona, weteranem wielu kampanii. Znalazł przystań w Częstochowie, tu założył rodzinę i pracował jako introligator. Jego warsztat był w okolicach Jasnej Góry, w nim oprawiał głównie książeczki do nabożeństwa.
Antoni - głowa rodu - był właścicielem majątku ziemskiego Kawodrza i cegielni. Przekazywał cegły na remont kościoła św. Barbary, na budowę katedry i szkoły w Kawodrzy. Jego synowie byli z kolei zaangażowani w działalność niepodległościową. Architektura grobowca to jeden z wielu przykładów monumentalizmu lat 20. i 30. XX wieku. To dzieło wyróżnia się kompozycją i pięknymi dekoracjami roślinnymi - przykładami wytrawnej roboty kamieniarskiej.
Maletz to nazwisko kilku pokoleń muzyków jasnogórskich. Jeden z jej przedstawicieli - Jan - był nawet dyrygentem klasztornej orkiestry, grał na kilku instrumentach. Zmarł w 1886 r. i z tego czasu pochodzi piękny żeliwny nagrobek. Warto podkreślić, że oprócz Chrystusa z brązu wszystkie elementy są odlewane - z każdym delikatnym detalem. Na cmentarzu św. Rocha są przykłady odlewów już z połowy XIX wieku, ale żaden nie jest tak doskonale zachowany. Prawdopodobne jest, że ten nagrobek został wykonany w Stalowej Woli, skąd wiele prac trafiło na cmentarze Kielecczyzny.
Jest ważny o tyle, że pomnik na nim stworzył znakomity rzeźbiarz częstochowski Aleksander Nowak. Ta praca nie jest sygnowana, ale druga - bardzo podobna i podpisana już przez artystę - jest na Kulach na grobie doktora Słowińskiego. Na cmentarzu św. Rocha ten wzór pomnika powtarza się kilkakrotnie. To właśnie przykład na to, jak piękny wzór szybko się rozprzestrzenia.
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze