Biegański ma w Częstochowie swój plac i ławeczkę. Zobacz co jeszcze [ZDJĘCIA]

Władysław Biegański (ur. 28 kwietnia 1857 w Grabowie nad Prosną) po studiach w Warszawie, Berlinie i Pradze osiedlił się w 1883 r. w Częstochowie. Objął kierownictwo Szpitala im. Najświętszej Maryi Panny oraz stanowiska lekarza miejskiego i lekarza Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej. Zrobił z prowincjonalnego szpitala "małą klinikę", której dorobek porównywano z dorobkiem ośrodków uniwersyteckich. W ciągu 35 lat pracy w Częstochowie ogłosił drukiem 132 prace w dziedzinie medycyny i filozofii. Był prekursorem kilku dziedzin medycyny, w tym neurologii, kardiologii, ortopedii (więcej o jego zasługach przeczytaj TUTAJ)

Ma siedzibę w częstochowskich Alejach, pod numerem 22. Za czasów doktora budynek ten oczywiście nie istniał, w jego miejscu stała piętrowa zaledwie kamienica, którą zajmowało m.in. Towarzystwo Wzajemnego Kredytu dla Przemysłu i Handlu.

W 1916 r. dr Biegański zainicjował utworzenie w Częstochowie towarzystwa, które by zorganizowało i prowadziło bibliotekę publiczną. Otwarto ją 11 sierpnia 1917 r. przy ul. Teatralnej 14 (obecnie ul. Kościuszki), dając placówce za patrona Władysława Biegańskiego, zmarłego nieco ponad pół roku wcześniej, 29 stycznia. Księgozbiór składał się z 1,3 tys. książek, głównie naukowych. W 1925 r. Towarzystwo Biblioteki Publicznej rozwiązało się, cedując na miasto prowadzenie placówki. Rezultatem była jej przeprowadzka na ul. Dąbrowskiego 10/14, gdzie urządzono wypożyczalnię i czytelnię. Podczas wojny hitlerowcy zniszczyli część księgozbioru. Po wojnie miasto ulokowało bibliotekę w piętrowym budynku przy Al. NMP 22, a jednocześnie stopniowo zyskiwała ona przez lata kolejne filie w poszczególnych dzielnicach (obecnie jest ich 22 - nie licząc "centrali"). W 1968 r. zaczęła się przebudowa kamienicy. Trwała do 1974 r., a jej rezultatem jest budynek służący bibliotece do dzisiaj.

RZEŹBA W BIBLIOTECE

Władysława Biegańskiego sportretował młody częstochowski rzeźbiarz Zdzisław Cierniak. Rzeźba głowy doktora powstała w 1974 r. - dla Biblioteki Miejskiej.

Bardziej znany jako "szpital na Mickiewicza", bo zajmuje gmach przy tej właśnie ulicy, pod numerem 12. Jego budowę zaczęto w 1928 r. Był to obiekt Kasy Chorych. Oddany do użytku pod koniec 1929 r., był najnowocześniejszy w mieście i należał do najnowocześniejszych w kraju. W 1931 r. wyposażono go w część sprzętu ze szpitala na Rakowie. Za okupacji hitlerowcy mieli tu szpital polowy, wojsko polskie po wojnie - garnizonowy. W 1946 r. został placówką miejską, największą do czasu otwarcia szpitala na Tysiącleciu.

W 1835 r. architekt Henryk Marconi zbudował w Alejach szpital miejski (lecznica otrzymała za patronkę Najświętszą Maryję Pannę). Fundatorem był doktor Wiszebmerg: ofiarował na budowę 12 tys. rubli - honorarium za operację "pewnego obywatela". Władysław Biegański kierował tą lecznicą w latach 1883-1907. Gdy uznał, że wykształcił wystarczająco dobrą kadrę następców, przekazał im placówkę, sam zaś odszedł do pracy w ambulatoriach fabryk włókienniczych Częstochowianka i Motte.

Piętrowy budynek z wejściem od strony torów kolejowych, nie od ulicy, dotrwał do 1969. Dzisiaj już nie istnieje. W jego miejscu wzniesiono aluminiowy Dom Towarowy "Merkury".

Od września 2008 r. doktor Biegański wpatruje się w kamienice, w sąsiedztwie których stał kiedyś jego szpital. Obok siebie położył stetoskop i książkę. Takim pomnikiem uhonorowało go Towarzystwo Lekarskie Częstochowskie, oddział Polskiego Towarzystwa Lekarskiego, a okazją były 150. rocznica urodzin i 90. rocznica śmierci częstochowianina stulecia. Ławeczkę i rzeźbę zaprojektował krakowski artysta Wojciech Pondel. Była to pierwsza z ławeczek upamiętniających sławnych mieszkańców Częstochowy.

Nie od początku się tak nazywał. Powstał około 1823 r., gdy łączono Starą i Nową Częstochowę. Inż. Jan Bernhardt wytyczył go jako rynek św. Jakuba, co było zrozumiałe, skoro tuż obok znajdował się kościół św. Jakuba. Potem nazwano go placem magistrackim - w związku z obecnością ratusza. 19 czerwca 1934 r. zmienił nazwę na plac Pierackiego (od Bronisława Pierackiego, ministra spraw wewnętrznych zabitego w zamachu 15 czerwca). Za okupacji oczywiście dostał Hitlera za patrona, a w latach 1945-56 - Stalina. Placem Biegańskiego został w 1957 r., kiedy to obchodzono stulecie urodzin doktora. W Częstochowie odbyła się wówczas konferencja naukowa, podczas której zapadła decyzja, by zwrócić się do władz miasta o przemianowanie głównego placu. A że był akurat czas odwilży, miasto wyraziło zgodę.

Kto był głównym pomysłodawcą owej zmiany? - Mam swojego kandydata - zdradza szef Ośrodka Dokumentacji Dziejów Częstochowy dr Juliusz Sętowski. - Gościem konferencji był dr Mieczysław Michałowicz, wielka postać: w latach 1905-1907 naczelny lekarz częstochowskiej huty, w okresie międzywojennym rektor Akademii Medycznej w Warszawie. Musiał się stykać z Biegańskim, zwłaszcza że byli w jednym Towarzystwie Lekarskim.

ULICA BIEGAŃSKIEGO

Nazwana tak w okresie międzywojennym. Gdy imię doktora otrzymał w 1957 r. plac przy ratuszu - ulicę przemianowano na Boya-Żeleńskiego.

Parterowa, klasycystyczna, mająca status zabytku kamieniczka przy al. Wolności 16, vis-a-vis dworca. Pozwala ją rozpoznać tablica pamiątkowa na ścianie: "W tym domu żył i pracował Dr. Władysław Biegański znakomity lekarz i filozof ul. 1857 - zm. 1917 r.". Także tutaj podpisali się fundatorzy - Towarzystwa Lekarskie Częstochowskie i Zagłębia Dąbrowskiego.

Biegański nie był z pochodzenia częstochowianinem, przyjechał do nas pracować. U nas się też ożenił, wchodząc do znanej rodziny Rozenfeldów. To był ich budynek. Gdy córka doktora stała się panną na wydaniu, ojciec rozbudował dla niej piętrową oficynę. Nad wejściem widnieje data: 1897. Kamieniczka ma - choć to ścisłe centrum - ogród sięgający aż na zaplecze domów przy Pasażu Opolczyka.

Kiedyś na dzisiejszym placu Rady Europy przed dworcem PKP (od strony al. Wolności) znajdowała się przychodnia kolejowa. Władysław Biegański w niej przyjmował - jako naczelny lekarz V oddziału Drogi Żelaznej Warszawski-Wiedeńskiej. Został nim w grudniu 1883 r., potem dwukrotnie odrzucał propozycję przejścia na stanowisko lekarza naczelnego całej Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej. Być może dlatego popiersie doktora, w pewnym sensie kolejarza, ustawiono nie na placu jego imienia, lecz przy dworcu. Wyrzeźbił je częstochowski artysta Szymon Wypych. Kto je ufundował? Odpowiedź znajduje się na cokole: "Patronowi Towarzystwo Lekarskie Częstochowskie". Odsłonięcia dokonano w maju 1997 r.

TABLICA PRZY SIEDZIBIE PTTK

Od 1973 r. zdobi ścianę kamienicy w Al. NMP 39/41. Częstochowski PTTK ufundował ją na stulecie polskiej turystyki, upamiętniając jednocześnie Władysława Biegańskiego - założyciela i pierwszego prezesa naszego oddziału Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego. Autorem tablicy jest Adam Kacperczyk.

W 1901 r. doktorzy Władysław Biegański i Gracjan Pisarzewski założyli Towarzystwo Lekarskie Częstochowskie. Biegański przez 16 lat był jego prezesem, tworząc zeń ośrodek upowszechniania wiedzy, jeden z poważniejszych na terenie zaboru rosyjskiego.

Takie organizacje powstawały już wcześniej (pierwsze w Wilnie, w 1805 r.), działając osobno w różnych miastach kraju. W 1951 r. zamiast 17 towarzystw regionalnych utworzono jedno, ogólnokrajowe. Jego częstochowski oddział ma za patrona Władysława Biegańskiego.

Ma siedzibę w Częstochowie przy ul. Dąbrowskiego 75 na Tysiącleciu. Imię doktora nadano szkole 29 kwietnia 1998 r. W 2017 r. zespół zostanie rozwiązany, przekształcając się w samodzielne III Liceum Ogólnokształcące (patrona nie zmieni). Do tej pory obok LO funkcjonowała w zespole szkoła policealna, kształcąca techników farmaceutycznych, masażystów, terapeutów zajęciowych, opiekunów w domu pomocy społecznej i opiekunów medycznych. Przez ostatnie dwa lata już nie przeprowadziła naboru: nie było chętnych.

W 2015 r. roku szkoła zyskała nowoczesną halę sportową.

Doktor zmarł w Częstochowie (29 stycznia 1917 r.) i tu został pochowany. Jego grób znajduje się na cmentarzu Kule. Latem 2016 r. Towarzystwo Lekarskie Częstochowskie sfinansowało profesjonalną konserwację zniszczonego nagrobka. Trzeba go było osuszyć i zabezpieczyć przed wilgocią, a także uzupełnić brakujące elementy rzeźbiarskie. Przy okazji odgarnięto warstwę ziemi, której warstwa przez stulecie otoczyła grób na wysokość 40 cm. Dzięki temu odsłoniło się nazwisko autora nagrobka; udało się je odcyfrować - Józef Bielewicz.

Nagrobek jest wpisany do rejestru zabytków, więc miasto ma go otoczyć swoją opieką, choć znajduje się on na cmentarzu parafialnym.