Wyścigówki, japońskie riksze, dziecięce Bobo. Częstochowianie na rowerach [STARE ZDJĘCIA]

Na początku XX wieku rower był atrakcyjnym i nobilitującym przedmiotem. Idealnym, by z nim pozować na zdjęciu. Tak właśnie sportretowano kilkuletniego Józusia Wilkoszewskiego - syna Franciszka Dionizego, znanego częstochowskiego wydawcy i drukarza. Fotografia pochodzi z około 1905 roku, ale sam rower to jakaś karkołomna konstrukcja jeszcze z XIX wieku. Po latach Józef Wilkoszewski został literatem. Zginął w 1942 roku zastrzelony przez hitlerowców na ulicach Warszawy.
Zdjęcie ze zbiorów Ośrodka Dokumentacji Dziejów Częstochowy

W latach 20. XX wieku rower nadal był obiektem westchnień wielu osób. Kosztował dwie miesięczne bardzo dobre pensje, czyli około 400 zł. Na zdjęciu przedstawiciel zamożnej rodziny Ficenesów wywodzącej się z Kamienicy Polskiej, a jeszcze wcześniej z Czech. Zdjęcie powstało w studio - tło stanowi ekran z namalowanym lasem, a pan Ficenes z miną zucha podpiera się na pieńku, symulując jazdę. Dla uprawdopodobnienia leśnych okoliczności trzyma w prawej ręce kijek. Pewnie do odpędzania wiejskich psów. Po prawie stu latach nic w sprawie psów się nie zmieniło.
Zdjęcie ze zbiorów Ośrodka Dokumentacji Dziejów Częstochowy

Cyklodrom, czyli specjalne miejsce do jazdy rowerem. Było ich w Częstochowie kilka. Jeden ze starszych znajdował się przy ul. Teatralnej (dziś al. Kościuszki) u zbiegu z Jasnogórską, inny przy ul. Wieluńskiej 8 (później został przeniesiony w Al. NMP 52). Do lat 20. XX wieku przetrwał obiekt przy ul. Szkolnej 15a (ul. Dąbrowskiego), nazywany cyklodromem Barylskich. Wiadomo też, że istniał cyklodrom w Rakowie (obecna dzielnica Częstochowy była kiedyś samodzielną miejscowością). Ten przedstawiony na zdjęciu trudno zlokalizować.
Zdjęcie ze zbiorów Ośrodka Dokumentacji Dziejów Częstochowy

Panowie cykliści i motocykliści z końca lat 30. Stojący w środku mężczyzna ma kwiaty, ale czy dostał je po wygranym wyścigu, czy z okazji imienin, nie wiadomo. Za to rozpoznawalny - na podstawie innych fotografii - jest mężczyzna pierwszy z prawej strony. To działacz i prawdopodobnie sędzia Częstochowskiego Towarzystwa Cyklistów. Warto zwrócić uwagę na sposób instalowania na kierownicach bidonów i zapasowej dętki.
Zdjęcie ze zbiorów Ośrodka Dokumentacji Dziejów Częstochowy

Sekcja rowerowa Victorii Częstochowa. Zawodnicy mają swetry w biało-zielonych klubowych barwach. Zdjęcie wykonano najprawdopodobniej na cyklodromie zlokalizowanym na dzisiejszym parkingu Galerii Jurajskiej.
Zdjęcie ze zbiorów Ośrodka Dokumentacji Dziejów Częstochowy

Japońska riksza, a może motocykl. Tak czy inaczej na zdjęciu z ''japońskim'' wąsem pozuje Marian Puchalski, znany częstochowski dentysta. Czy z małżonką? Nie wiadomo. Pani jest również ucharakteryzowana w stylu wschodnim, a nad obojgiem parasol z lampionami. To prawdopodobnie fotografia wykonana po jednym z konkursów na najpiękniej przystrojony pojazd. Takie zabawy organizowało Częstochowskie Towarzystwo Cyklistów.
Zdjęcie ze zbiorów Ośrodka Dokumentacji Dziejów Częstochowy

Bawarczyk? ''Ten wąsik, ach ten wąsik...'' jakby znany. Wygląda jednak na namalowany - na okoliczność konkursu. Prawdopodobnie tego samego, w którym brała udział japońska riksza.
Archiwum Adama Półki

Mistrz Częstochowskiego Towarzystwa Cyklistów Wacław Berghauzen (według Juliusza Sętowskiego z Ośrodka Dokumentacji Dziejów Częstochowy w opisie zdjęcia zrobiono błąd w nazwisku). O jego klasie świadczy szarfa przewieszona przez pierś. Na niej medale i odznaczenia. W przedwojennej Częstochowie zwycięstwo w każdym wyścigu było nagradzanie specjalnym numizmatem (znaczkiem). Z ich wyrobu słynęli częstochowscy grawerzy, wykonujący naprawdę piękne miniaturki. Berghauzen z zawodu był fryzjerem. W czasie okupacji zaangażował się w konspirację i został aresztowany przez hitlerowców. Był katowany w siedzibie gestapo przy ul. Kilińskiego 11 (budynek dzisiejszego pogotowia). Chciał skrócić sobie cierpienia i próbował popełnić samobójstwo, skacząc przez okno. Przeżył. Zginął w obozie koncentracyjnym Auschwitz prawdopodobnie w 1942 roku.
Zdjęcie ze zbiorów Muzeum Częstochowskiego

Pamiątkowe zdjęcie członków Częstochowskiego Towarzystwa Cyklistów. Większość osób ma na głowie charakterystyczne białe maciejówki ze znaczkiem CzTC, a na piersi medale-trofea. Fotografia mogła zostać zrobiona w latach 20. XX wieku przed siedzibą towarzystwa w Al. NMP 54 - od strony ogrodów.
Zdjęcie ze zbiorów Muzeum Częstochowskiego

To już na pewno siedziba Częstochowskiego Towarzystwa Cyklistów w Al. NMP 54. Zdjęcie upamiętnia obchody 15-lecia, podczas których CzTC otrzymało sztandar (29 czerwca 1924 roku). Tuż obok siedziby towarzystwa - pod numerem 52 - był cyklodrom. Dziś pod ''pięćdziesiątką czwórką'' mieści się Kuria Metropolitalna, bo kamienicę w 1927 roku kupił dla Kościoła biskup Teodor Kubina. To w ogóle dość mocno naznaczone kolarstwem miejsce. W 1947 roku ulokowano tu metę Tour de Pologne, w którym startował częstochowianin Bolesław Łazarczyk. O losach sztandaru CzTC, niestety, nic nie wiadomo.
Zdjęcie ze zbiorów Muzeum Częstochowskiego

Dziewczęta z Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży Żeńskiej, które działało przy parafii pw. Świętej Rodziny. Pozują do zdjęcia, z dumą prezentując nie tylko swoje rowery, ale też zrobione na wycieczce korale.
Archiwum Joanny Wrony

Zdjęcie ma podpis:''Nad Wartą 1935''. To wystarcza za wszystkie komentarze. - Pań już tak się nie wozi - mówi z uśmiechem Juliusz Sętowski z Ośrodka Dokumentacji Dziejów Częstochowy, sam zapalony cyklista.
Archiwum Antoniego Aleksandrowicza

Pamiątka z Częstochowy z 1935 roku. Wyraźnie widać, że ekran - na którego tle zrobili sobie zdjęcie anonimowi cykliści - służył podjasnogórskiemu fotografowi już od jakiegoś czasu, bo data niezgrabnie została przerobiona. Warto zauważyć, że rowery wyposażone są w pokaźne reflektory - rzecz nie tak powszechną dzisiaj, a obowiązkową.
Zdjęcie ze zbiorów Muzeum Częstochowskiego

Wyścig na pl. Biegańskiego. Sądząc po ubiorach, jesienny. W tle nieistniejąca kamienica Oderfeldów (dziś stoi tu wieżowiec z księgarnią i Ośrodkiem Promocji Kultury Gaude Mater). Zmagania musiały budzić spore emocje, skoro część publiczności wdrapała się na piętro jednego z budynków.
Archiwum Zbigniewa Różańskiego

Lata 50., może początek 60. XX wieku. Cyklistka ''łapie wiatr w żagle'' na nowych ulicach osiedla Trzech Wieszczów bądź Rakowa, gdzie jezdnie były ułożone z klinkierowych cegieł w charakterystyczną choinkę.
Archiwum Konrada Trentkiewicza

Prawdopodobnie stadion ''Skry''. Według podpisu pod fotografią, to wyścig kolarski przedszkolaków. - Brałem w takim udział, ale nie wygrałem. Zresztą nagrody otrzymywały całe przedszkola - mówi historyk Juliusz Sętowski. - Jechałem na pewno na rowerze Bobo.
Zdjęcie ze zbiorów Muzeum Częstochowskiego

Oto Bobo. Dziecko na zdjęciu dziś ma już dobrze po czterdziestce. To lata 60., a może początek 70. XX wieku.
Archiwum Konrada Trentkiewicza

Wymieniony w podpisie skrót WPHW oznaczał Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Handlu Wewnętrznego. Złośliwi twierdzą, że zdecydowanie był ''wewnętrzny'', bo towary rozchodziły się pod ladą pomiędzy sprzedawcami. Dlatego takie wystawy budziły ogromne zainteresowanie. Oczywiście z zakupami należało się wstrzymać do czasu zakończenia ekspozycji. Niestety, sprzęt sportowy do najtańszych nie należał. Popularna rymowanka z tamtych lat brzmiała: ''Nie pij wódki, nie pij wina, kup se rower Ukraina'' (lub Wierchowina). Rowery na wystawie zorganizowanej prawdopodobnie przy nieistniejącym już sklepie ''Sportowiec'' przy al. Niepodległości przypominają te konstrukcje.
Zdjęcie ze zbiorów Muzeum Częstochowskiego

To już niemal współczesność - rok 1991. Meta VIII etapu 44. Wyścigu Pokoju w Częstochowie. Nagrodą są jeszcze kryształowe wazony. Na nogach zwycięzcy chińskie klapki. W tle widać prezesa częstochowskiego Szkolnego Związku Sportowego Kazimierza Siciaka (pierwszy z prawej), a tuż obok jednego z pierwszych strażników miejskich w historycznym już stroju (formacja powstała w Częstochowie w 1991 roku).
Archiwum Zbigniewa Różańskiego