Sześć tras z Częstochowy na weekend. A każda z filmowym motywem

Do przejechania z Częstochowy ok. 170 km.

Mało jest w Polsce miast z zachowanym pełnym owalem średniowiecznych murów. A taka jest Byczyna. Na rynku stoi stary ratusz, zaś spacer odnowionymi w ostatnich latach wąskimi staromiejskimi uliczkami daje dużo przyjemności. Do Byczyny dojedziemy z Częstochowy przez Krzepice i Praszkę w 1 godz. i 20 min. Stąd już tylko 17 km do Kluczborka, który zadziwia dużym rynkiem z ratuszem i kamienicami okazalszymi niż w dziesięciokrotnie większej Częstochowie. Szerszej publiczności Kluczbork znany jest z dialogu z kultowego filmu "Rejs":

- Pytanie kolejne. Zatem. Jak się nazywa miasto nad Wisłą. Dla ułatwienia dodajemy, że jest to imię króla, który zostawił Polskę murowaną.

- Panie Kazimierzu! Ma pan klucz od kabiny?

- Bardzo państwa proszę, nie podpowiadać. Bardzo proszę.

- Kluczbork.

- Odpowiedź prawidłowa - Kazimierz.

- Roman.

Rynek w Kluczborku (materiał urzędu miasta)

Z okolic Kluczborka pochodzi słynny uczony i pszczelarz Jan Dzierżon (to na jego cześć inne miasto, na tzw. ziemiach odzyskanych, nazwano po wojnie Dzierżoniowem). Przed muzeum jego imienia stoi kolekcja ciekawych uli, a jeśli do Kluczborka przyjechaliśmy z dziećmi, to wejdźmy też do środka na wystawę "Dobranocki z dawnych lat", akurat sprowadzoną z jedynego w Polsce Muzeum Dobranocek w Rzeszowie. W gablotach zobaczymy m.in. bohaterów takich animacji, jak: "Miś Uszatek" czy "Colargol".

Kościół św. Anny w Oleśnie. Fot. Beata Strąk

Do Częstochowy wracamy przez Olesno: obok tego miasta zobaczmy odpustowy kościół św. Anny, jeden z najcenniejszych zabytków architektury drewnianej w Polsce. Niestety, żeby zobaczyć wnętrze, trzeba trafić na mszę - w niedziele i święta odprawiana jest o godz. 12.30. Można więc wycieczkę zacząć od tego miejsca, a dopiero potem obejrzeć Kluczbork i Byczynę.

Przydatne adresy: muzeum.kluczbork.pl

Do przejechania ok. 260 km.

Do bajkowego, niemal disnejowskiego zamku Moszna jedzie się z Częstochowy 2 godz. przez Lubliniec, Strzelce Opolskie i Krapkowice. Siedziba śląskich potentatów przemysłowych Tiele-Winclerów ma 365 pomieszczeń i 99 wież, a w okienku jednej z nich dostrzeżemy kościotrupa!

Zmęczeni zwiedzaniem i spacerem po wielkim parku, w którym w maju kwitną tysiące azalii, nie rezygnujmy jednak z wizyty w położonym 15 km na południe Głogówku. Ta "perełka" wciąż pozostaje nieodkryta dla rzeszy turystów, a szkoda. Pamiętacie "Jasminum" w reżyserii Jana Jakuba Kolskiego? To właśnie na tutejszy rynek wjeżdża Bogusław Linda zaproszony do filmowego Jasminowa przez jedną z bohaterek. Najcenniejszym zabytkiem Głogówka jest tzw. domek loretański, a w nim najstarsza na świecie figura Matki Boskiej Loretańskiej. Oryginalna, z Włoch, spłonęła w czasie ostatniej wojny i została odtworzona na podstawie tej z Głogówka. Domek znajduje się... wewnątrz zbudowanego później klasztoru franciszkanów.

Zamek w Głogówku. Fot. Rafał Mielnik/AG

Do zobaczenia w tym ładnym miasteczku jest jeszcze zamek (od lat niestety w remoncie), w którym znalazł schronienie podczas potopu szwedzkiego król Jan Kazimierz.

Przydatne adresy: moszna-zamek.pl, glogowek.franciszkanie.pl

Do przejechania ok. 300 km.

Gdybym się urodził przed stu laty / i z tobą spotkał, / W ogrodzie u Larischów rwałbym kwiaty / dla ciebie, słodka. / Tramwaj by jeździł pod górę za rzekę, / słońce wznosiło szlabanu powiekę, / A z okien snułby się zapach / świątecznych potraw.

Tak o Cieszynie śpiewał Artur Andrus (a w czeskim oryginale Jaromir Nohavica). Na zwiedzenie miasta podzielonego od stu lat na część polską i czeską musimy mieć cały dzień. Zacznijmy od kościoła jezusowego, największego ewangelickiego w Polsce, bo właśnie na Śląsku Cieszyńskim jest najwięcej wyznawców tej religii - wymieńmy choćby Buzka, Małysza czy Pilcha. Potem pałac Larischa, gdzie w owalnej stajni urządzono kawiarnię, rynek z ratuszem i Hotelem pod Brunatnym Jeleniem - a po drodze posilmy się kupionym w sklepie Społem cieszyńskim specjałem: kanapką ze śledziem.

GRZEGORZ CELEJEWSKI

Dalej ul. Głęboką i w bok, do teatru, w którym Andrzej Wajda kręcił sceny do "Ziemi obiecanej". Wreszcie zamek, w którym mieści się centrum designu, a za nim rotunda św. Mikołaja, którą niemal każdy z nas ma w... portfelu, bo ta właśnie romańska budowla z XI w. widnieje na banknocie 10-złotowym.

Potem przechodzimy przez most na Olzie na knedliki do Sachsenbergu (to też z Nohavicy), jak się za czasów Austro-Węgier nazywało przedmieście stanowiące dziś Czeski Cieszyn. Posileni, nie przegapmy - znów po stronie polskiej - Wenecji Cieszyńskiej z malutkimi domkami i mostkami przerzuconymi nad kanałem Młynówka. A na wieczór i deser pozostanie nam studnia trzech braci, symbol miasta, i ciastko w księgarnio-kawiarni Kornel, nazwanej tak na cześć związanego z Cieszynem - i noblistką Wisławą Szymborską - poety Kornela Filipowicza.

GRZEGORZ CELEJEWSKI

Do 3 maja w Cieszynie odbywa się transgraniczny 20. Przegląd Kino na Granicy. Zaplanowano pokazy ponad 100 filmów polskich, czeskich i słowackich, koncerty i spotkania z gośćmi - wśród nich m.in. Agnieszka Holland, Krzysztof Zanussi, Magdalena Popławska, Danuta Stenka, Ireneusz Czop, Marian Dziędziel, Janusz Zaorski, Maja Komorowska, Bartłomiej Topa... Odbędą się też cztery darmowe seanse plenerowe: ekran ustawiony jest na polskim brzegu Olzy, widzowie siedzą na czeskim. Projekcje skończą się późno, ale przecież do Częstochowy nie jest aż tak daleko, tylko 2 godz. jazdy.

Przydatne adresy: kinonagranicy.pl, muzeumcieszyn.pl, zamekcieszyn.pl, parafia.cieszyn.org.pl

Do przejechania ok. 160 km.

To, że proponujemy jako cel wycieczki miasto w sercu Górnego Śląska, nie jest pomyłką, bo takiej atrakcji, jak niezwykła podróż 40 m w dół i 26 m w górę, nie znajdziemy nigdzie indziej. Główną Kluczową Sztolnię Dziedziczną wydrążono w XIX w. między Chorzowem a Zabrzem w celu odwadniania okolicznych kopani. Zalanymi wodą korytarzami transportowano też na łodziach węgiel (wylot sztolni na powierzchnię znajduje się właśnie w Zabrzu). W 1953 r., na dwa lata przed zamknięciem sztolni, film "Gwiazdy muszą płonąć" kręcił tu Andrzej Munk. O sztolni przypomniano sobie dopiero w XXI w., a w minionym roku zakończono odkopywanie najważniejszego, zabrzańskiego odcinka, udostępniając go do zwiedzania. W niektórych miejscach sztolni można poczuć się jak w gotyckiej katedrze lub zamku.

GRZEGORZ CELEJEWSKI

Komu mało podziemi i industrialnych klimatów, może jeszcze zwiedzić Skansen Górniczy Królowa Luiza z szybem Carnall oraz zabytkową kopalnię Guido, gdzie na różnych poziomach pokazywane są historyczne i współczesne metody wydobycia węgla. W jednej z podziemnych komór, na poziomie 320, w dawnej hali pomp urządzono pub, w którym można napić się piwa i przekąsić coś na ciepło.

Przydatne adresy: sztolnialuiza.pl, muzeumgornictwa.pl, kopalniaguido.pl

Do przejechania ok. 280 km.

Jedziemy szybko "gierkówką" aż do ostatniego węzła w Tomaszowie Mazowieckim, skąd kierujemy się na Spałę. W 1885 r. wybudowano tu rezydencję Car Aleksander III i od tego czasu śródleśna miejscowość gościła wiele koronowanych głów, a po odzyskaniu przez Polskę niepodległości była rezydencją prezydentów. Leczył się też tutaj Józef Piłsudski. Symbolem Spały jest naturalnej wielkości żeliwny żubr przeniesiony z Białowieży. W Spale znajduje się też ośrodek olimpijski, w którym trenują nasi sportowcy.

Inowódz. Fot. Tomasz Stańczak/AG

7 km za Spałą leży Inowłódz z kościołem św. Idziego oraz zrekonstruowanym w ostatnich latach zamkiem (warto porównać efekt tych prac z Bobolicami!). Miasteczko i okolice - a zwłaszcza położone 11 km dalej Poświętne z niesamowitą bazyliką i klasztorem filipinów - upodobali sobie filmowcy. Kręcono tu m.in. "Czterech pancernych i psa", "Popioły", "Jak rozpętałem II wojnę światową", "Katyń", a ostatnio także część zdjęć do "Korony królów".

Z Poświętnego wracamy do Częstochowy tą samą trasą przez Tomaszów - to tylko 1,5 godz. Jeśli nam starczy czasu i sił, możemy pojechać dłuższą drogą przez Sulejów, gdzie koniecznie trzeba zobaczyć opactwo cystersów.

Przydatne adresy: gckinowlodz.naszgok.pl, sanktuarium.rodzina.net, sulejów.cystersi.pl

Do przejechania ok. 240 km.

Jadąc przez Olsztyn i Lelów (uwaga na objazd za Nakłem!), mijamy Szczekociny, gdzie warto rzucić okiem na okazały pałac Ciechanowskich, niestety, zdewastowany, a potem Nagłowice z dworkiem Mikołaja Reja. Stąd już blisko do Jędrzejowa: wjeżdżając do miasta od strony Częstochowy, po lewej stronie zobaczymy opactwo cystersów, najstarsze na ziemiach polskich, ufundowane w 1140 r. przez Janika Jaksę, późniejszego arcybiskupa gnieźnieńskiego, i jego brata Klemensa. Do przepięknego kościoła wejdziemy zawsze, zaś klasztor można zwiedzać pod opieką zakonnika (z wyjątkiem niedziel), ale warto wcześniej telefonicznie ustalić godzinę: 41 386 23 08 lub 41 386 35 25.

Klasztor cystersów w Jędrzejowie JAROSŁAW KUBALSKI

Następnie podjeżdżamy na jędrzejowski rynek - niezbyt, przyznajmy, ładny - ale nie on jest naszym celem, lecz przebogate w zbiory i ciekawe opowieści Muzeum Zegarów im. Przypkowskich.

Innego rodzaju atrakcją Jędrzejowa jest przejazd zabytkową wąskotorówką (są drogowskazy do stacji ukrytej między blokami). Kursuje ona od maja co niedzielę, a pierwszy kurs wypada 6 maja. Malownicza trasa prowadzi do Pińczowa, gdzie dwuipółgodzinny postój pozwala na zwiedzenie miasta i zjedzenie obiadu. Kolejowa wycieczka trwa w sumie cały dzień: odjazd z Jędrzejowa jest bowiem o godz. 10, a powrót o 18.

Zamek w Chęcinach PAWEŁ MAŁECKI

Alternatywą dla wąskotorówki są Chęciny, do których z Jędrzejowa jedziemy drogą nr 7 na Kielce. Tutejsze ruiny zamku, przypominające nieco jurajski Olsztyn, udawały Kamienic Podolski w serialu "Pan Wołodyjowski". U podnóża warowni rozłożyło się malownicze miasteczko z dwoma rynkami i kilkoma kościołami, a w jego pobliżu znajduje się jeszcze jedna wielka atrakcja: udostępniona do zwiedzania jaskinia Raj.

Przydatne adresy: jedrzejow.cystersi.pl, muzeum.jedrzejow.pl, ciuchcia.eu, zamek.checiny.pl, jakiniaraj.pl